6331 Sayılı Kanun ile pek çok iş
yerinin aklının ucundan geçmediği ve bilgi sahibi olmadığı iş yerlerinde sağlık
ve güvenlik konusu gündeme gelmeye başlamış, önümüzdeki en az 10 yılın en
önemli konularının başında yerini almıştır. Bu alanda pek çok uzman,
bilgilendirme çalışmaları yapmakta kanunu yorumlamaktadır. 6331 sayı ile
hayatımıza giren bir konu yani Risk değerlendirmesi alanında bende elimin
erdiği dilimin döndüğünce bilgilerimi paylaşmaya çalışacağım.
6331 sayılı kanun ile büyüklüğü ve
tehlike sınıfı ne olursa olsun, bütün işverenlerin risk değerlendirmesi yapması
gerekmektedir. Risk değerlendirmesi iş
kazaları ve meslek hastalıklarının önlenmesine yönelik iş yerinde var olan ya da
dışarıdan gelebilecek tehlikelerin tespit edilmesi, bu tehlikelerin riske
dönüşmesine yol açan faktörler ile tehlikeden kaynaklanan risklerin analiz
edilerek derecelendirilmesi, gerekli önlemin alınması ve gerekli planlamaların
yapılması için gerçekleştirilen çalışmalar bütünüdür. İşletmeler açısından pek
çok yararları vardır. Bunları şu şekilde sıralayabiliriz,
-
İş
kazalarının %98 ve meslek hastalıklarının %100 önlenebileceği için işletmelerin
sağlık giderleri azalacak,
-
Yine
iş kazalarının %98 ve meslek hastalıklarının %100 önlenebileceği için İş
kazaları ve meslek hastalıklarından doğan tazminat giderleri azalacak,
-
Güvenli
çalışma ortamında verimlilik artacak,
-
Üretimde
kalite yükselecek,
-
İşletmeler
güven ve prestij kazanacak,
-
Pazar
payı yükselecek,
-
İşletme
ekonomik yönden güçlü hale gelecek,
-
Çalışanların
aktif katılımı ile motivasyonu artacaktır.
6331 Sayılı Kanun ile işverenler iş
sağlığı ve güvenliği açısından tehdit oluşturan risklerle mücadele
edeceklerdir. Bunu da risklerden kaçınarak, kaçınılması mümkün olmayan riskleri
analiz edip, risklerle kaynağında mücadele ederek, işi kişinin sağlıklı ve
güvenli bir ortamda çalışabileceği şekilde tasarlayarak veya gerekli ekipmanı,
çalışma şekli, üretim metotları gibi önlemleri alarak yapabilir. Risk değerlendirmesi
işverenin bu önlemleri alması için bir rehber görevi görür. Bu nedenledir ki
risk değerlendirmesi son derece önemlidir, Gözden kaçan en ufak bir tehlike
veya hata çok ciddi sonuçlarla karşımıza çıkabilir.
Risk değerlendirme sürecinde
işyerindeki tüm tehlikeler belirlenmeli, Riskler analiz edilmeli, risklerin
kontrolü için alınacak önlemler seçilmelidir. Burada genellikle tehlike ve risk
kavramı birbiri ile karıştırılabiliyor. Konunun anlaşılması açısından kısaca
tehlike işyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek, çalışanı veya işyerini
etkileyebilecek zarar verme potansiyelidir. Örneklemek gerekirse işyerlerinde
elektrik bir tehlikedir. Risk tehlikeden kaynaklanacak kayıp, yaralanma ya da
başka Zaralı sonuçlar meydana gelme ihtimalidir, bunu da şöyle örnekleyelim
elektrik çarpması sonucu yaralanma veya ölme ihtimali bir risktir.
Risk yönetiminin ana unsurları
İşyerinde ortaya çıkabilecek tehlike kaynaklarının belirlenmesi, Bu
tehlikelerden doğabilecek risklerin belirlenmesi, bu risklerin işletme
açısından etkilerinin belirlenmesi, bu risklerin önlenmesi veya kabul
edilebilir düzeye indirilmesi için eylem planının belirlenmesi ve bu çalışmalar
sonucunda elde edilen verilerin, işletmelerin genel yönetiminde ve ileriye
yönelik planlarında kullanılmasıdır.
En çok karıştırılan konulardan birisi
risk değerlendirmesini kimler yapabilir?
6331 Sayılı Kanun 10. Maddesinde
“İşveren, iş sağlığı ve güvenliği yönünden risk değerlendirmesi yapmak veya
yaptırmakla yükümlüdür” der. Burada işveren ne şartlarla risk değerlendirmesi
yapabilir o konuya açıklık getirmek gerekirse risk değerlendirmesini İş
Güvenliği Uzmanları yapabilir. İş Güvenliği Uzmanı olabilmek içinde Mühendis,
Mimar, Teknik Öğretmen, Üniversitelerin Fizik veya Kimya bölümü mezunu olmaları
ve İş Güvenliği Uzmanlığı eğitimi alıp yapılan sınav sonucu 70 puanı geçerek İş
Güvenliği Uzmanı Sertifikasına sahip olmaları gerekir. Şayet işveren İş
Güvenliği Uzmanı şartlarını sağlıyorsa işyerinin risk değerlendirmesini
yapabilir ancak İş Güvenliği Uzmanı değilse, işyerinde iş güvenliği uzmanı da
yoksa dışarıdan hizmet satın alarak yaptırabilir.
Risk değerlendirmesinin nasıl ve
niçin yapıldığı açıklandığına göre peki yaptırmazsak ne olur?
Risk değerlendirmesi yapmayan veya
yaptırmayan işveren hakkında 3000 TL idari para cezası uygulanır. Eğer takip
eden aylar içerisinde risk değerlendirmesi yapılmazsa her bir ay için 4.500 TL
idari para cezası uygulanır.
6331 Sayılı kanun ile iş sağlığı ve
güvenliği konusunun önemi kavranmaya çalışılırken, iş sağlığı ve güvenliğini
ilgilendiren tüm konularda da, aynı risk değerlendirmesinde olduğu gibi ciddi
para cezaları getirilmiştir. Böylelikle iş kazalarının ve meslek
hastalıklarının önüne geçmek hedeflenmiştir.
Yürürlüğe giren kanunla birlikte, ilk
etapta işverenlere ekstra bir yük getirdiği düşünülse de, aslında uzun vade de
gerek maddi gerek manevi anlamda fayda sağlayacağı bir gerçektir. Pek çok
işveren iş kazaları ve meslek hastalıkları nedeniyle ödedikleri tazminatlar
sonucu maddi anlamda ciddi sıkıntılar yaşamış veya iş yeri faaliyetlerine devam
edemez duruma gelmişlerdir. Bu gün ufak bir önlemle çözümlenebilecekken gözden
kaçan veya alınmayan bir önlem yüzünden gerçekleşen ölümlü bir kazada ödenecek
minimum 300.000TL tazminatın yanında yaşanacak vicdan azabının boyutu çok
büyüktür.
Unutmayalım önlemek ödemekten hem daha ucuz hem daha insanidir.
Saygılarımla,
Fatma
ULUSOY
Bilgisayar
Mühendisi
İş Güvenliği Uzmanı
Kaynak gösterilmeden kullanılması durumunda yasal işlemlere başvurulacaktır.
