RİSK DEĞERLENDİRMESİ NEDEN, NİÇİN, NASIL VE KİMLER TARAFINDAN YAPILIR

6331 Sayılı Kanun ile pek çok iş yerinin aklının ucundan geçmediği ve bilgi sahibi olmadığı iş yerlerinde sağlık ve güvenlik konusu gündeme gelmeye başlamış, önümüzdeki en az 10 yılın en önemli konularının başında yerini almıştır. Bu alanda pek çok uzman, bilgilendirme çalışmaları yapmakta kanunu yorumlamaktadır. 6331 sayı ile hayatımıza giren bir konu yani Risk değerlendirmesi alanında bende elimin erdiği dilimin döndüğünce bilgilerimi paylaşmaya çalışacağım.

6331 sayılı kanun ile büyüklüğü ve tehlike sınıfı ne olursa olsun, bütün işverenlerin risk değerlendirmesi yapması gerekmektedir.  Risk değerlendirmesi iş kazaları ve meslek hastalıklarının önlenmesine yönelik iş yerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin tespit edilmesi, bu tehlikelerin riske dönüşmesine yol açan faktörler ile tehlikeden kaynaklanan risklerin analiz edilerek derecelendirilmesi, gerekli önlemin alınması ve gerekli planlamaların yapılması için gerçekleştirilen çalışmalar bütünüdür. İşletmeler açısından pek çok yararları vardır. Bunları şu şekilde sıralayabiliriz,

-          İş kazalarının %98 ve meslek hastalıklarının %100 önlenebileceği için işletmelerin sağlık giderleri azalacak,

-          Yine iş kazalarının %98 ve meslek hastalıklarının %100 önlenebileceği için İş kazaları ve meslek hastalıklarından doğan tazminat giderleri azalacak,

-          Güvenli çalışma ortamında verimlilik artacak,

-          Üretimde kalite yükselecek,

-          İşletmeler güven ve prestij kazanacak,

-          Pazar payı yükselecek,

-          İşletme ekonomik yönden güçlü hale gelecek,

-          Çalışanların aktif katılımı ile motivasyonu artacaktır.

6331 Sayılı Kanun ile işverenler iş sağlığı ve güvenliği açısından tehdit oluşturan risklerle mücadele edeceklerdir. Bunu da risklerden kaçınarak, kaçınılması mümkün olmayan riskleri analiz edip, risklerle kaynağında mücadele ederek, işi kişinin sağlıklı ve güvenli bir ortamda çalışabileceği şekilde tasarlayarak veya gerekli ekipmanı, çalışma şekli, üretim metotları gibi önlemleri alarak yapabilir. Risk değerlendirmesi işverenin bu önlemleri alması için bir rehber görevi görür. Bu nedenledir ki risk değerlendirmesi son derece önemlidir, Gözden kaçan en ufak bir tehlike veya hata çok ciddi sonuçlarla karşımıza çıkabilir.

Risk değerlendirme sürecinde işyerindeki tüm tehlikeler belirlenmeli, Riskler analiz edilmeli, risklerin kontrolü için alınacak önlemler seçilmelidir. Burada genellikle tehlike ve risk kavramı birbiri ile karıştırılabiliyor. Konunun anlaşılması açısından kısaca tehlike işyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek, çalışanı veya işyerini etkileyebilecek zarar verme potansiyelidir. Örneklemek gerekirse işyerlerinde elektrik bir tehlikedir. Risk tehlikeden kaynaklanacak kayıp, yaralanma ya da başka Zaralı sonuçlar meydana gelme ihtimalidir, bunu da şöyle örnekleyelim elektrik çarpması sonucu yaralanma veya ölme ihtimali bir risktir.

Risk yönetiminin ana unsurları İşyerinde ortaya çıkabilecek tehlike kaynaklarının belirlenmesi, Bu tehlikelerden doğabilecek risklerin belirlenmesi, bu risklerin işletme açısından etkilerinin belirlenmesi, bu risklerin önlenmesi veya kabul edilebilir düzeye indirilmesi için eylem planının belirlenmesi ve bu çalışmalar sonucunda elde edilen verilerin, işletmelerin genel yönetiminde ve ileriye yönelik planlarında kullanılmasıdır.

En çok karıştırılan konulardan birisi risk değerlendirmesini kimler yapabilir?

6331 Sayılı Kanun 10. Maddesinde “İşveren, iş sağlığı ve güvenliği yönünden risk değerlendirmesi yapmak veya yaptırmakla yükümlüdür” der. Burada işveren ne şartlarla risk değerlendirmesi yapabilir o konuya açıklık getirmek gerekirse risk değerlendirmesini İş Güvenliği Uzmanları yapabilir. İş Güvenliği Uzmanı olabilmek içinde Mühendis, Mimar, Teknik Öğretmen, Üniversitelerin Fizik veya Kimya bölümü mezunu olmaları ve İş Güvenliği Uzmanlığı eğitimi alıp yapılan sınav sonucu 70 puanı geçerek İş Güvenliği Uzmanı Sertifikasına sahip olmaları gerekir. Şayet işveren İş Güvenliği Uzmanı şartlarını sağlıyorsa işyerinin risk değerlendirmesini yapabilir ancak İş Güvenliği Uzmanı değilse, işyerinde iş güvenliği uzmanı da yoksa dışarıdan hizmet satın alarak yaptırabilir. 

Risk değerlendirmesinin nasıl ve niçin yapıldığı açıklandığına göre peki yaptırmazsak ne olur?

Risk değerlendirmesi yapmayan veya yaptırmayan işveren hakkında 3000 TL idari para cezası uygulanır. Eğer takip eden aylar içerisinde risk değerlendirmesi yapılmazsa her bir ay için 4.500 TL idari para cezası uygulanır.

6331 Sayılı kanun ile iş sağlığı ve güvenliği konusunun önemi kavranmaya çalışılırken, iş sağlığı ve güvenliğini ilgilendiren tüm konularda da, aynı risk değerlendirmesinde olduğu gibi ciddi para cezaları getirilmiştir. Böylelikle iş kazalarının ve meslek hastalıklarının önüne geçmek hedeflenmiştir.

Yürürlüğe giren kanunla birlikte, ilk etapta işverenlere ekstra bir yük getirdiği düşünülse de, aslında uzun vade de gerek maddi gerek manevi anlamda fayda sağlayacağı bir gerçektir. Pek çok işveren iş kazaları ve meslek hastalıkları nedeniyle ödedikleri tazminatlar sonucu maddi anlamda ciddi sıkıntılar yaşamış veya iş yeri faaliyetlerine devam edemez duruma gelmişlerdir. Bu gün ufak bir önlemle çözümlenebilecekken gözden kaçan veya alınmayan bir önlem yüzünden gerçekleşen ölümlü bir kazada ödenecek minimum 300.000TL tazminatın yanında yaşanacak vicdan azabının boyutu çok büyüktür.

Unutmayalım önlemek ödemekten hem daha ucuz hem daha insanidir.

Saygılarımla, 

Fatma ULUSOY

Bilgisayar Mühendisi

İş Güvenliği Uzmanı

 Kaynak gösterilmeden kullanılması durumunda yasal işlemlere başvurulacaktır.